Krasnoyarsk bölgesindeki Borodino kasabasından 7 km uzaklıkta yer almaktadır. 2016 yılının Ocak ayına kadar bu bölgeden bir milyar ton kömür üretilmiş ve 2 milyar ton daha rezervi bulunmaktadır. 1 milyar tonluk üretimi kutlamak amacı ile şehre 1 milyar ton anıtı dikilmiş ayrıca çalışanların konaklamaları için lojmanlar yaptırılmıştır.
Resim 1. Borodino Kömür Madeni 1 Milyar Ton Üretim Anıtı
Borodinsky kömür madeninin ön hazırlık çalışmalarına 1945'te başlanmış ve kömür üretimi ilk olarak 1949 yılında gerçekleştirilmiştir. Böylece, Rusya’nın en büyük kömür sahalarından biri olan Kansk-Achinsk Kömür Havzası’nın gelişim süreci başlamıştır.
İlk zamanlarında yer altı üretimi yapan ocak şuan yalnızca açık ocak olarak işletilmektedir. Yer altı ocakları yalnızca su atımı için kullanılmakta ve günde yaklaşık 16 bin m3 su pompalanmaktadır. Açık ocağın uzunluğu 5 km, genişliği 7 km’dir. Kömür damarının kalınlığı yaklaşık 45 metre, 30º eğimle ilerlemektedir ve yalnızca 1 adet 7 metrelik fay içermektedir. Ortalama 8-13 küllü, 3-5 kükürt içerikli, 4000 kcal ısıl değerli yarı-bitümlü kömür üretilmektedir. Yılda, ortalama 25 milyon ton kömür üretimi gerçekleştirilmektedir. Üretimde 10, 12 ve 16 m3’lük elektrikli ekskavatörler kullanılmaktadır.
Kömür, esas olarak bölgedeki elektrik santrallerine ve kamu kuruluşlarına tedarik edilmektedir. Tesisteki bütün ekipmanlar elektrik ile çalışmaktadır ve kendi elektriğinin yanı sıra, bulunduğu şehrin elektriğini ve ısınmasını sağlamaktadır. Madencilik faaliyetleri genel olarak çok basittir. Dekapaj oranı 1 olmakla beraber, toprak örtüsü 13 m3’lük kepçelere sahip halatlı ekskavatörler ile direk trene yüklenerek atık depolama alanında stoklanmaktadır. Maden üretimi en büyüğünün kepçesi 400 litre olan Sovyetler Birliği'nde üretilmiş döner kepçeli ekskavatörler ile sağlanmaktadır. Üretilen kömür herhangi bir şekilde stoklanmadan direk tren vagonlarına yüklenerek demir yolu ile alıcıya ulaşmaktadır. Her yıl 80 metre ilerleyen ocağın demir yolları da tekrar döşenmektedir. Tamamı kendi ürettiği elektrik ile çalışan bu madenin bir tonluk kömür maliyeti 25 Cent’dir. İşletmenin en önemli özelliği, basamaklara demiryolu döşenerek tüm dekapaj ve üretimin vagonlara yüklenmesi, bant, kamyon v.s. kullanılmamasıdır.
Resim 2. Maden Sahasının Panoramik Fotoğrafı
2. Novoangarsk Kurşun - Çinko Madeni ve Tesisi - 11 Eylül 2018
Gorevsky şirketi, Krasnoyarsk bölgesinin Novoangarsk kesimindeki Gorevskoe maden yataklarını işletme hakkına sahiptir. Şirket, kurşun-çinko madenciliğinde 5 dünya liderinden biridir.
Resim 1. Novoangarsk Kurşun Çinko Madeni Uydu Görüntüsü
Maden sahasında 64 milyon ton kurşun çinko rezervi bulunmakta ve yılda 2.5 milyon ton cevher işletilmektedir. Cevher yatağı Angara nehrinin altında bulunmaktadır ve işletilmesi için nehir ilk aşamada 400 metre ötelenmiş ve şuan inşaatı devam eden baraj ile 800 metre ötelenmesi planlanmaktadır. Ocak nehir seviyesinin altında bulunduğu için saatte 1300 m3 su ocaktan dışarıya basılmaktadır. Sıyırma oranı 3,6 olan ocakta her yıl 13 milyon m3 örtü tabakası kaldırılmaktadır. Şu an açık ocak 200 metrededir ve 2044 yılına kadar 550 metreye indikten sonra, 1000 metreye kadar yer altı işletmesi olarak planlanmıştır. Açık ocakta 2 farklı cevher yapısı bulunmaktadır. Bir cevher yatağında %6’lık kurşun bulunurken diğerinde %3-4 arası kurşun ve %1-2 arası çinko bulunmaktadır. Bu iki cevher selektif madencilik ile üretilerek iki farklı cevher hazırlama tesisine beslenmektedir. Kurşun mineralinin %80 i galen olmasına rağmen bunun yanında anglesit, serüzit ve plumbojerosit mineralleri de bulunmaktadır. Üretimde 90 tonluk Belaz ve 130 tonluk Komatsu kamyonları kullanılmaktadır.
Resim 2. Novoangarsk Kurşun Çinko Açık Ocağı Fotoğrafı
Kurşun üretimi yapılan tesiste, çeneli kırıcıda - 300 mm’ye kırılan cevher otojen ve yarı otojen değirmenleri takip eden bilyalı değirmende öğütüldükten sonra spiral klasifikatörde sınıflandırılarak %60’ı -74µm ürün kaba flotasyona beslenmektedir. Ardından tekrar bilyalı değirmende öğütülerek hidrosiklonda sınıflandırılan %85’i -74 µm olan malzeme temizleme devresinden sonra % 60 kurşun ve 500 ppm gümüş içeren kurşun konsantresi % 91 verimle üretilmektedir. Flotasyon hücleri 25 m3 ve 8,5 m3 hacimlidir. Serüzit Na2S ile sülfürleştirilmektedir.
Resim 3. Kurşun Çinko Madeni Gezi Hatırası
Kurşun-çinko tesisinde ise 3 kademeli kırma işleminden sonra -20 mm cevher bilyalı değirmen ve hidrosiklondan geçtikten sonra %60’ı 74 mikron altı olan cevher kaba flotasyona tabi tutulmaktadır. Alınan kaba konsantre tekrar öğütüldükten sonra %85’i 74 mikron altı olacak şekilde kurşun devresine beslenmektedir. Buradan %85 verim ile %60 kurşun, %5-6 çinko içeren kurşun konsantresi üretilmektedir. Ardından batan ürün çinko devresine gönderilerek, %60 verim ile %50 çinko içeren çinko konsantresi elde edilmektedir. Sfalent ZnSO4 ile bastırılmakta ve CuSO4 ile canlandırılmaktadır.
3. Rusal Achinsk Aluminyum Oksit Tesisi - 14 Eylül 2018
1970 yılında faaliyete başlanan Achinsk Alüminyum Oksit Tesisi, Rusya’nın en büyük alüminyum oksit tesisi olma özelliğine sahiptir. Achinsk Alüminyum Oksit Tesisi, Krasnoyarsk ve Bratsk alüminyum izabe fırınlarının yakınlarında elverişli bir konumda bulunmaktadır.
%25-28 aluminyum içeren Nefelin cevheri ve kireçtaşından elde edilen alümina, All-Russian Alüminyum - Magnezyum Enstitüsü (RUSAL VAMI) tarafından geliştirilen eşsiz bir teknoloji ile üretilmektedir. Bu işletmeye nefelin cevheri 250 km uzaklıktaki bir ocaktan gelmekte ve kireçtaşı tesisin hemen yanında üretilmektedir. Nefelin madeninin 2029 yılına kadar, kireçtaşı madeninin ise, 2030 yılına kadar ömrü bulunmaktadır. Kireçtaşı madeninde 0,4 sıyırma oranı ile yıllık yaklaşık 10 milyon ton kireç taşı üretilmektedir. Bu madende 4 elektrikli, 3 dizel olmak üzere 7 ekskavatör ve 55 ton kapasiteli 22 Belaz kamyon ile üretim gerçekleştirilmektedir.
Resim 1. Kireçtaşı Açık Ocağı
Tesisin kapasitesi yılda 900.000 ton alüminyum oksittir. Yüksek saflıkta üretilen alüminyum oksitin yanısıra, Achinsk tesisinde ayrıca, yan ürün olarak; sodyum karbonat, potasyum karbonat ve potasyum sülfat üretilmektedir.
Achinsk Alüminyum Oksit Tesisi, 2000 yılında RUSAL’ın bir parçası haline gelmiştir. Tesisin ana müşterileri; Krasnoyarsk, Irkutsk ve Bratsk alüminyum izabe tesisleridir. Achinsk alüminyum oksit tesisinin ürünleri ayrıca; Rusya, Kazakistan, Doğu Avrupa ve Çin’de bulunan; cam, kimyasal ve kereste sanayilerinde de kullanılmaktadır.
Tesis elektrik ihtiyacını ve bulunduğu şehrin elektrik ihtiyacını yıllık 320 MW elektrik üreten kendi bünyesindeki termik santralden karşılarken, alüminyum oksit üretim yöntemi, 4 ana aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar sırasıyla; hammadde hazırlama, sinterleme, çözündürme ve karbonasyondur. Hammadde hazırlama aşamasında, kırma işleminden sonra 4 kademe halinde olacak şekilde 34 değirmen kullanılmaktadır. İlk 2 kademede çok az sodyum karbonat eklenerek yaş olarak yalnızca nefelin öğütüldükten sonra son 2 kademede su ilavesi olmadan kireç taşı ilave edilerek birlikte öğünüp harmanlanması ve giderek kuruması sağlanarak ve -80 µm nefelin:kireçtaşı oranı 1:3 olan ürün döner fırınlara gönderilmektedir.
Tesiste sinterleme aşamasında kullanılmak üzere 185 metre uzunluğunda 5 metre çapında 8o eğimli 12 adet, toz kömür ile çalışan döner fırın kullanmaktadır. Döner fırınlarda şuan %80 taş kömürü, %20 linyit kullanılıyor ancak 5 yıl içinde tamamen linyit kömürüne geçmeyi planlamaktalar. 1250-1300 Co’de sinterleme yapan bu fırınların içinde gerçekleşen ana reaksiyon, nefelinin yapısının parçalanması, kireçtaşından gelen kalsiyumun kalsiyum silikat oluşturması ve alkalilerin de alüminyum ile bileşik yaparak sodyum veya potasyum alüminat oluşturmasıdır. Ardından oluşan sinterler kırılarak -20 mm boyutuna getirildikten sonra çözündürme aşamasına geçilmektedir.
165 Co sıcaklıkta çözündürmeye gönderilen sinterler, bazik ortamda 70 Co’de yaklaşık 1 saat boyunca liç işlemine tabi tutulmaktadır. Bu aşamada sodyum ve potasyum aluminat çözülürken, kalsiyum silikat içeren beyaz çamur elde edilmektedir. Burada yalnızca tikinerler ile ters akımlı dekantasyon yapılarak alınan beyaz çamurla liç çözeltisi birbirinden ayrılarak çözelti karbonasyon aşamasına gönderilmektedir. Bu aşamada ise çoğunlukla döner fırınlarda oluşan karbondioksit gazı pülpe basılmaktadır. Bu sayede oluşan sodyum alüminatın, sodyum karbonat ve alüminyum hidroksit olarak parçalanması ve alüminyum hidroksitin çökmesi sağlanmaktadır.